Сучаснае Берасьце – горад у цэлым малады. Кварталы сёньняшнега цэнтра склаліся ў XIX – пачатку XX стагодьдзя. Новая забудова горада пачала фарміравацца ў Кобрынскім, Валынскім, Забугском Фарштадтах і ў прадмесьцях. Цэнтральная частка горада з сістэмай прастакутных кварталаў склалася паміж сучаснымі вуліцамі Маскоўскай і Савецкай. Яе забудова была пераважна каменнай двухпавярховай, часта з крамамі на першым паверсе.
Крыху на поўнач ад праспекта Машэрава знаходзіцца адна з найстарэйшых вуліц горада, якая носіць імя Гогаля. У часы, калі Берасьце уваходзіла у склад Расейскай імперыі, вуліца называлася Сярэдняя, у 1909 годзе яе перайменавалі ў вуліцу Гогаля, у 1921–1939 гадах яна стала вуліцай Касьцюшкі. У гады Другой сусьветнай вайны гітлераўцы назвалі яе Миттеналлее. Пасьля вызваленьня горада ў 1944 годзе на яе дамах iзноў з’явіліся таблічкі «Вуліца Гогаля».
Вуліца Гогаля ў Берасьцi па сваёй сутнасьці – бульвар. Гэтае месца ў горадзе вельмі камфортнае для шпацыраў і променадаў. Цікава прайсьціся ў сярэдняй яе частцы, дзе ўлетку 2013 года адкрылася алея каваных ліхтароў. У большасьці канструкцый, на жаль, у занадта відавочным выглядзе прысутнічае рэкляма прадпрыемстваў-інвэстараў праекта, але на гэта можна заплюшчыць вочы і проста разглядаць кампазіцыі, якія ў сваёй большасьці вельмі цікавыя.
Вулiца Гогаля
На некаторыя экспанаты ўздоўж вуліцы Гогаля можна забрацца і паспрабаваць адчуць сябе, нiбыта жывеш гадоў сто, сто пяцьдзясят назад …
Поўны пералік скульптураў можна паглядзець на гэтай мапе:
Вуліца Міцкевіча
Яшчэ паўночней, нiбыта вуліца Гогаля, знаходзіцца вуліца Міцкевіча, названая так у гонар вядомага беларускага, польскага і літоўскага паэта, дзеяча нацыянальна-вызвольнага руху. Нацыянальную прыналежнасьць і творчы здабытак Міцкевіча ўвесь час аспрэчваюць прадстаўнікі трох краінаў. Аднак сам паэт называў сябе літвінам, як гістарычна называлі сябе беларусы да самага канца XIX стагоддзя, калі гэта вызначэньне сіламі уладаў Расійскай імперыі фактычна трапіла пад забарону. Пісаў Міцкевіч на польскай мове, вяршыня яго творчасці, паэма «Пан Тадэвуш» – эпапея нацыянальна-вызвольнага руху пачатку XIX стагодьдзя, шэдэўр славеснага жывапісу. У паэме створаны поўны настальгіі і гумару вобраз маляўнічых, але гістарычна асуджаных шляхецкіх нораваў. Творчасьць Міцкевіча аказала вялікі ўплыў на развіцьцё беларускай літаратуры, творчасьць Яна Чачота, Яна Баршчэўскага, Aлександра Рыпiнскага, Уладзіслава Сыракомлі, Bинцента Дуніна-Марцінкевіча і іншых. Памёр Міцкевіч у Канстанцінопалі і быў пахаваны на парыжскіх могілках Манмарансі, пазьней яго астанкі перавезлі ў Польшчу і пахавалі ў нішы каралеўскага палаца Вавель у Кракаве.
Вуліца Міцкевіча пачалазабудоўвацца ў 1830-я гады. У XIX–пачатку XX стагоддзя вуліца насіла назвы Цаглянай і Дваранскай, з 1921 па 1941 год – імя Міцкевіча, пры гітлераўскім акупацыйным рэжыме – бульвар Болверкаллее. Пасля вызваленьня Брэста ў 1944 году вуліцы вярнулі даваенную назву.
Тут захаваліся цікавыя аб’екты жылой забудовы першай паловы XIX стагоддзя: гарадскія асабнякі першай паловы XIX стагодьдзя. Гэта цікавыя будынкі з четырёхколёными порцікамі і іншымі элемэнтамі, характэрнымі для стылю клясіцызм. Гэтыя два будынкі-блізнюка былі пабудаваныя ў першай палове XIX стагодьдзя абшарнікам Ягмином дзеля сваіх сыноў, адзін з якіх удзельнічаў у паўстаньні 1861–1863 гадоў. У адным з асабнякоў зараз размешчаны Берасьцейскі гарадскі псіханэўралагічны дыспансэр, у іншым – Упраўленьне па барацьбе з арганізаванай злачыннасьцю і карупцыяй па Берасьцейсцкай вобласці.
Асабняк (Вул. Міцкевіча, 22)
Каардынаты: 52.097260, 23.686433
Асабняк (Вул. Міцкевіча, 26)
Каардынаты: 52.097758, 23.687658
Былая мужчынская гімназія
Да архітэктурных помнікаў пачатка XX стагодьдзя, размешчаных на вуліцы Міцкевіча, адносіцца i будынак былой мужчынскай гімназіі. Пабудаваная яна была ў 1903 годзе з чырвонай цэглы і займала цэлы квартал, абмежаваны вуліцамі Дваранскай (Міцкевіча), Мільённай (Савецкая), Мiкалаеўскай (Куйбышава), Гімназічным завулкам (Вуліца 9 студзеня). Па хадайніцтве Гарадской Думы, 25 верасьня 1904 года дазволена найменьне гімназіі «Яго Імпэратарскай Высокасьці Цэсарэвіча Аляксея Мікалаевіча поўная мужчынская гімназія».
Каардынаты: 52.098211, 23.688869
А вось так яна выглядала ў 1920 годзе да надбудовы трэцяга паверха, які схаваў большасьць архітэктурных элемэнтаў будынка.
Былая лютэранская кiрха
Недалеч ад вуліцы Міцкевіча па адрасе Карла Маркса 37, знаходзіцца будынак былой лютэранскай кірхі. Яна была пабудавана ў міжваенны час у 1936 годзе. Прыхаджане мясцовай эвангельска-аўгсбургскай абшчыны на чале са сьвятаром Фiгашўскшм са згоды гарадскога магістрата выкупілі ў мяшчаніна Козела ўчастак зямлі ў 719 квадратных мэтраў пад будаўніцтва сваёй царквы на скрыжаваньнi вуліц Касьцюшкі (Гогаля) і Зыгмунтаўскай (Карла Маркса). Пры гэтым у заяве на імя уладаў прыхаджане паказвалі, каб «уладальнікі суседніх участкаў, якія ў цяперашні час слаба забудаваны, і то толькі аднапавярховымі хаткамі, не маглі б будаваць на мяжы з царкоўным участкам высокіх каменных дамоў», так як у адваротным выпадку будаўніцтва шматпавярховых дамоў на суседніх участках можа закрыць «від на царкву і абмяжуе доступ сонечнага сьвятла». На 1 кастрычніка 1936 года ў Берасьце налічвалася 198 вернікаў эвангельскага веравызнаньня, большасьць ьз якіх затым актыўна наведвалі пабудаваную кірху.
У 1945 годзе будынак кірхі пераабсталяваны пад дзіцячы кінатэатар з глядзельнай заляй на 130 месцаў. Яшчэ нядаўна на будынку былой кірхі знаходзілася шыльда, што гэта – гістарычны аб’ект і ахоўваецца дзяржавай, але нядаўна гэтая шыльда зьнікла. Сёньня ў будынку размешчаныя камерцыйныя фірмы.
Каардынаты: 52.091436, 23.688736
⟵ Папярэдняя частка. Частка 2
На поўнач ад праспэкта Машэрава
Наступная частка. Частка 4. ⟶
Чыгуначны вакзал i яго ўскраiны