Магілёў

Частка 04. Пляц Ленiна

У 1937 годзе на фоне, як гэта любяць у нас казаць, «узмацненьня напружанасьці з Захадам», урад краіны Саветаў быў сур’ёзна збянтэжаны тым, што мяжа БССР знаходзіцца ў непасрэднай блізкасьці ад сталіцы, горада Менска. «Кольца ворагаў вакол маладой Савецкай рэспублікі звужаецца… зьвярыны аскеп сусьветнага імперыялізму ўсё бліжэй… буржуазная Польшча зьдзяйсьняе правакацыі на мяжы… Радзіма ў небяспецы…», карацей кажучы, клясічныя газэтныя загалоўкі памнажаліся, а ў кастрычніку 1937- га ЦК КПБ(б) прымае пастанову «Аб сталіцы БССР», у якой гаворыцца: «…лічыць палітычна мэтазгодным перанесьці сталіцу зь Менска ў горад Магілёў». У дакладной запісцы Сталіну, якая тлумачыць такую ​​ініцыятыву, падрабязна распісваюцца недахопы Мінска ў параўнаньні з Магілёвам: «…Менск знаходзіцца вельмі блізка ад польскай мяжы, размешчаны ў адной вельмі заходняй частцы БССР, слаба зьвязаны чыгуначнымі і шашэйнымі магістралямі як з цэнтрамі Саюза, так і, асабліва, з раёнамі рэспублікі. Гэта стварае вялікія нязручнасьці ў кіраўніцтве рэспублікай, стварылася вялікая адарванасьць ад сталіцы найбольш аддаленых раёнаў. Магілёў знаходзіцца ў цэнтры рэспублікі, мае дастатковую індустрыяльную базу, выгадна адрозьніваецца ад Мінска ў стратэгічных адносінах, асабліва, і па сваіх прыродных умовах мае вялікія перспэктывы для далейшага разьвіцьця».

ЦК ВКП(б) і Саўнаркам СССР ініцыятыву аб пераносе сталіцы БССР падтрымалі і працэс пачаўся. Актыўныя працы пачаліся толькі ў наступным годзе. У 1938-м годзе ў Магілёве пачынаецца ўзвядзеньне новых манументальных будынкаў, якія мусілі адпавядаць маштабу і ўзроўню статусу новай сталіцы.

У сакавіку 1938 года Саўнаркам БССР прыняў пастанову «Аб генеральным пляне рэканструкцыі горада Магілёва», у якой былі вызначаны яго перспектывы на бліжэйшыя 10 гадоў. Меркавалася, што насельніцтва горада павінна было вырасьці са 100 тысячаў у 1938 годзе да 245 тысячаў чалавек да канца 1947 года. Для выкананьня гэтага пляна, распрацаванага ў 1936-38 гадох інстытутам «Белдзяржпраект» (архітэктары М. Андросаў, М. Трахтэнберг) 19 красавіка 1938 года СНК БССР выпускае яшчэ адну пастанову «Аб гарадзкім будаўніцтве ў горадзе Магілёве ў сувязі з пераводам сталіцы Беларускай ССР». У адпаведнасьці з новым адміністрацыйна-палітычным статусам патрабавалася надаць Магілёву сучасны сталічны выгляд, які адпавядае новаму статусу места. Для гэтага плянавалася пабудаваць Дом урада, гатэлi, сучасныя жытловыя дамы, банкі, бібліятэкі, школы, закласьці паркі, уладкаваць прыгожыя набярэжныя ўздоўж Дняпра. Так павінна была выглядаць новая сталіца БССР.

Дом Саветаў

Пры рэалізацыі першага этапа павінна было стаць фармаваньне яго новага грамадзка-адміністрацыйнага цэнтра. Яго меркавалася размясьціць на скрыжаваньні вуліцы Першамайскай, галоўнай вуліцы старога губернскага Магілёва, і перпендыкулярнай да яе вуліцы Першамайскай, гарадзкой магістралі, якая павінна была зьвязаць заходнія і ўсходнія раёны Магілёва. Плошча на скрыжаваньні Першамайскай і будучага праспекта Міра атрымала ў далейшым імя Леніна.

Дом саветаў, створаны архітэктарам Ёсіфам Лангбардам у 1937–1939 гады, разьмясціўся на паўночным баку плошчы Леніна.

Каардынаты: 53.909761, 30.342966.

На пляцоўцы перад галоўным уваходам у будынак размясьцілі модную інсталяцыю ў стылі «нулявога кілямэтра».

Саборная царква Трох Сьвяціцеляў

Мураваную царкву Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы) збудавалі на Менскім Рынку ў Магiлёвеў 1903–1914 гадох у стылi эклектычнай царкоўнай архітэктуры Расейскай імпэрыі пад наглядам губэрнскага архітэктара П. Кальніна. Яе асьвяцілі ў гонар трох сьвятых: Васіля Вялікага, Рыгора Багаслова i Яна Залатавуста. У час Першае сусьветнае вайны і знаходжаньня ў Магілёве Стаўкі царкву часта наведваў апошні маскоўскі гаспадар Мікалай II.

У 1961 годзе савецкія ўлады зачынілі царкву, зруйнавалі званіцу і купалы. У будынку адкрылі клюб завода «Строммашына».

У 1989 годзе царкву перадалі Беларускаму экзархату Маскоўскага патрыярхату. З блаславеньня арцыбіскупа магілёўскага і амсьціслаўскага Максіма (Крохі) пры царкве заснавалі сястрынства Міласэрнасьці Сьвятых Жонак-Міраносіц.

Каардынаты: 53.911077, 30.341506.

Элемэнт брамы-званіцы перад уваходам у сабор.

Интэр’ер царквы

Царква сьвятога Георгiя пры саборы

На ўнутраным двары Саборнай царквы знаходзіцца яшчэ адна невялікая хрысьцільная царква, пабудаваная ў 1995 годзе архітэктарам А. Юркаўцом і асьвечаная ў гонар святога Георгія Каніскага.

Абласны тэатар лялек

Трупа магілёўскага абласнога тэатра лялек створаная ў 1976 годзе з выпускнікоў культурна-асьветніцкага вучылішча і ўдзельнікаў мастацкай самадзейнасьці. Адкрыўся 23 мая 1977 года спэктаклем «Тыграня Петрык».

У 2009 годзе будынак тэатра, які пабудаваў яго на свае сродкі і падараваў дзяржаве бабруйскі купец Мешчаракоў, адкрыўся пасля рэканструкцыі. З боку царквы Трох сьвяціцеляў была ўзведзеная прыбудова, дзякуючы якой павялічылася заля для гледачоў, у падвальных памяшканьнях размясьціліся майстэрні, гардэроб, прыбiральнi.

Каардынаты: 53.910419, 30.341424.

⟵ Папярэдняя частка. Частка 3
Вулiца Першамайская

Наступная частка. Частка 5. ⟶
Сьвята-Мікольскі манастыр